Leefbaarheid dorpen aangetast

Tabak is overigens voor de hele supermarktbranche een belangrijk productgroep die goed is voor tenminste 6% van de omzet.

Het Vakcentrum ontving van zo’n 600 supermarktondernemers een reactie op haar enquête naar de mate waarin de verkoop van tabak van belang is voor de continuïteit van de bedrijfsvoering. Meer dan de helft van de respondenten geeft aan dat een verkoopverbod een gevaar vormt voor de continuïteit van het bedrijf. Meer dan 20% vreest zelfs voor bedrijfsbeëindiging binnen 1 á 2 jaar als gevolg  van het verbod. Van de ondernemers die zijn gevestigd in een dorp vreest meer dan de helft direct voor hun bedrijf.

Omzet valt weg

Bij de kleinere winkels is de tabaksverkoop goed voor circa 12%  van de totale opbrengst. Bovendien is de vrees reëel dat niet alleen de tabaksverkoop wegvalt maar dat consumenten ook de overige supermarktaankopen dan elders gaan doen. Dat kan er toe leiden dat supermarkten niet levensvatbaar blijven.

Het onderzoek geeft aan dat met name de ondernemers met een relatief lage omzet (tot 75.000 euro per week) aangeven direct in gevaar te komen. 43% van de ondernemers in die categorie vreest direct voor het voortbestaan.

Aantasting leefbaarheid

Met het verdwijnen van de supermarkt komen vaak ook andere functies te vervallen, bijvoorbeeld als het gaat om post- en bankzaken en andere services en als ontmoetingsplaats. Daarmee gaat ook werkgelegenheid verloren. Zelfstandig ondernemers dragen ook bij aan de sponsoring van lokale verenigingen en geven steun aan scholen en voorzieningen voor ouderen. Het wegvallen van de dorpssupermarkt leidt dan ook tot een directe aantasting van de leefbaarheid van dorpen en gehuchten. Inwoners – ook de ouderen – worden gedwongen om meer kilometers te maken voor de boodschappen.  

Nader onderzoek nodig

Demissionair staatssecretaris Blokhuis heeft aangegeven dit jaar onderzoek te willen starten hoe de verkoop van tabak vanaf 2030 gefaseerd kan worden afgebouwd bij tankstations en bij tabak- en gemakszaken. Criterium hiervoor is, zo stelt de staatssecretaris in zijn brief van 20 november 2020, de financiële afhankelijkheid van de verkoop van tabak. De gevolgen voor de supermarkten in zijn algemeen en in de dorpen in het bijzonder, zijn dusdanig dat ze volgens het Vakcentrum in dit onderzoek meegenomen moeten worden. Wanneer supermarkten dreigen om te vallen lijkt er duidelijk sprake van een financiële afhankelijkheid.  Pas als die gevolgen in beeld zijn gebracht kan een afgewogen besluit over een mogelijk verkoopverbod worden genomen inclusief een bijbehorende fasering volgens het Vakcentrum.

Maandag 1 februari staat het onderwerp ook geagendeerd tijdens het Notaoverleg van de Commissie Volksgezondheid Welzijn en Sport van de Tweede Kamer.