Analyse van Partijstandpunten Tweede Kamerverkiezingen 2025

Arbeidsmarkt

• Minimumlonen en Flexibele arbeidscontracten: De PVV doet geen expliciete voorstellen op het gebied van minimumloon, minimumjeugdloon of flexibele arbeidscontracten.
  
  

Lasten & koopkracht

• BTW: De BTW op boodschappen wordt geschrapt.
• Energiebelasting: De BTW op energie wordt verlaagd van 21% naar 9%.
  
  

Regeldruk & marktwerking

• Territoriale leveringsbeperkingen: Onnodige regels rondom etiketten worden afgeschaft.
• Regeldruk: Er komen minder regels voor boerderijwinkels.
• Maximumprijzen: Er worden maximumprijzen voor essentiële basisproducten ingevoerd via de Prijzenwet, onder toezicht van de overheid.
  
  

Preventie & gezondheid

De PVV doet geen voorstellen op het gebied van leefstijlpreventie of reclameregels.

Duurzaamheid

• Zero-emissiezones: De PVV wil alle zero-emissiezones in Nederland afschaffen.
• CO2-heffing: De CO2-heffing wordt afgeschaft.
  
  

Klimaat

Nederland trekt zich terug uit het VN-Klimaatakkoord, de Klimaatwet wordt ingetrokken en het Klimaatfonds en SDE++-subsidies worden geschrapt.

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: De voedselvoorziening wordt zoveel mogelijk in eigen land gehouden.
• Ketensamenwerking: Introductie van het keurmerk "Promotie van Vaderlands Voedsel (PVV)" ter ondersteuning van gezonde Nederlandse producten.

Arbeidsmarkt

• Minimumloon: Het minimumloon wordt verhoogd naar € 18,- per uur, en AOW en uitkeringen stijgen mee.
• Minimumjeugdloon: Wordt afgeschaft voor iedereen boven de 18 jaar.
• Flexibele arbeidscontracten: Oproep- en nulurencontracten worden afgeschaft. Vaste dienst wordt de norm.
  
  

Lasten & koopkracht

• Belastingen voor bedrijfsleven: Winstbelastingen voor grote bedrijven worden verhoogd en belastingontwijking wordt aangepakt.
• Kleine ondernemers: Lokale ondernemers met een sociale rol worden beschermd.
  
  

Regeldruk & marktwerking

• Territoriale leveringsbeperkingen: Worden versoepeld via de "Boodschappenwet".
• Regeldruk: Toezicht en handhaving worden in diverse sectoren uitgebreid.
• Maximumprijzen: Geen directe prijsregulering, wel maatregelen op de huur- en energiemarkt.
  
  

Preventie & gezondheid

• Leefstijlpreventie: De plannen uit het Nationaal Preventieakkoord worden versterkt.
• Productsamenstelling: Er komt een wettelijke grens aan de hoeveelheid suiker in producten.
• Marketing: Er komt een verbod op reclame rondom kinderprogramma's voor de NPO.
  
  

Duurzaamheid

• CO2-heffing: Wordt uitgebreid, grote vervuilers gaan meer betalen.
• Klimaat: Nederland gaat versneld naar klimaatneutraal in 2040.
• Circulaire economie: Bedrijven en producten in Nederland zijn in 2050 volledig circulair.
  
  

Landbouw & ketens

• Ketensamenwerking: Boeren moeten een eerlijk inkomen kunnen verdienen. Langjarige afspraken tussen boeren en afnemers worden aangemoedigd.
• Biologische landbouw: Wordt uitgebreid en boeren worden bij de omschakeling geholpen.

Arbeidsmarkt

• Minimumloon: Het CDA zet in op eerlijk loon.
• Flexibiliteit: Flexwerkers krijgen meer zekerheid en flexibel werkgeverschap wordt aantrekkelijker gemaakt.
• Cao-stelsel: Het cao-stelsel wordt hervormd om innovatie te stimuleren.
  
  

Lasten & koopkracht

Fiscale maatregelen: Er komt een suikertaks en de accijnzen op tabak worden verhoogd.

Regeldruk & marktwerking

• TLB's: Nederland neemt het voortouw om handelsbelemmeringen weg te nemen.
• Regeldruk: De regeldruk wordt met 20% gereduceerd en er komen geen Nederlandse koppen op EU-regels.
• Gelijk speelveld: Er komt een Taskforce Oneerlijke Concurrentie en de ACM moet strenger optreden tegen misleidende duurzaamheidsclaims.
  
  

Preventie & gezondheid

• Preventie: Supermarkten moeten zich steviger inspannen voor een gezond leven. Het preventieakkoord wordt aangescherpt.
• Marketing: Er komt een verbod op kindermarketing voor ongezonde producten en diensten.
  
  

Duurzaamheid

• Zero-emissiezones: Zero-emissie vrachtvervoer wordt gestimuleerd.
• Klimaat: De Klimaatwet wordt aangepast op basis van Europese klimaatdoelen.
• CO2-heffing: De CO2-heffing wordt geschrapt.
• Circulaire economie: Het Nationaal Programma Circulaire Economie wordt versneld.
  
  

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: Voedselzekerheid wordt een centrale waarde in het beleid.
• Ketensamenwerking: Supermarkten moeten boeren helpen in de transitie naar duurzame landbouw.

Arbeidsmarkt

• Hervorming arbeidsmarkt: Deregulering van de arbeidsmarkt en sociale zekerheid om werken meer lonend te maken.
  

Lasten & koopkracht

• Fiscale maatregelen: Er komen geen verdere accijnsverhogingen.
• Belastingen bedrijfsleven: Ondernemers hoeven minder belasting te betalen.
  
  

Regeldruk & marktwerking

• TLB's: Andere talen en QR-codes op etiketten worden toegestaan.
• Regeldruk: Moet binnen vijf jaar met minstens 25% dalen. Er komen regelvrije zones voor innovatie.
• Gelijk speelveld: Nationale koppen op Europees beleid worden geschrapt.
  
  

Preventie & gezondheid

• Preventie: Ontwikkeling van een investeringsmodel voor preventie.
• Productsamenstelling & Marketing: De overheid maakt bindende afspraken met supermarkten en producenten over het gezonder maken en promoten van voeding.
  
  

Duurzaamheid

• CO2-heffing: De nationale CO2-heffing wordt geschrapt, met een pleidooi voor een Europees systeem.
• Klimaatbeleid: De Klimaatwet moet ruimte maken voor groene groei.
• Circulaire economie: Inzet op 50% circulariteit in 2030 en 100% in 2050.
  
  

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: Voedselproductie wordt gezien als van geopolitiek strategisch belang.

Arbeidsmarkt

• Minimumloon: Het minimumloon, inclusief het minimumjeugdloon, wordt verhoogd.
• Flexibiliteit: D66 wil dat verschillende vormen van arbeid gelijk worden behandeld.
  
  

Lasten & koopkracht

• Belastingen bedrijfsleven: Fossiele subsidies worden afgebouwd en bedrijven krijgen voorspelbare CO2-prijzen.
• Regeldruk & marktwerking
• Regeldruk: D66 wil de regeldruk verminderen, vooral voor ondernemers.
• Gelijk speelveld: Er komen gelijke regels in Europa en de marktmacht van grote bedrijven wordt aangepakt.
  
  

Preventie & gezondheid

• Leefstijlpreventie: Gezonde keuzes in de supermarkt moeten makkelijker worden. Preventie wordt wettelijk verankerd.
  
  

Duurzaamheid

• Zero-emissiezones: Het Rijk neemt de regie bij de invoering.
• Klimaat: Er komen Europese afspraken om CO2 te beprijzen (5-6% minder uitstoot per jaar).
• Circulaire economie: Nederland is in 2050 volledig circulair, met per sector vastgestelde doelen.
  
  

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: Inzet op duurzame landbouw die bijdraagt aan voedselzekerheid en de eiwittransitie.
• Stikstof: De stikstofuitstoot is in 2030 gehalveerd, met juridisch vastgelegde doelen.

Arbeidsmarkt

• Flexibiliteit: Vaste contracten worden minder vast, flexibele contracten minder flexibel. Loondoorbetaling bij ziekte voor kleine werkgevers gaat terug van 2 naar 1 jaar.
  
  

Lasten & koopkracht

• Fiscale maatregelen: BBB is tegen verhoging van accijnzen en de introductie van een suiker- of vleestaks.
• Regeldruk & marktwerking
• Regeldruk: Er wordt een reductiedoelstelling van 25% in 4 jaar voorgesteld.
• Overheidsingrijpen: BBB is tegen overheidsinmenging in consumptiegedrag.
  
  

Preventie & gezondheid

• Leefstijlpreventie: Tegen dwingende maatregelen, maar voor het stimuleren van gezonde voeding en beweging.
  
  

Duurzaamheid

• Zero-emissiezones: Een landelijk verbod op zero-emissiezones.
• CO2-heffing: De extra nationale CO2-heffing voor industrie wordt afgeschaft.
• Klimaatbeleid: Moet haalbaar, betaalbaar en uitvoerbaar zijn.
  
  

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: Oprichting van een Directie Voedselzekerheid.
• Ketensamenwerking: Inzet op transparantie en een eerlijke behandeling van mkb en boeren.

Arbeidsmarkt

• Minimumloon: Wordt direct verhoogd naar €18,- per uur.
• Minimumjeugdloon: Wordt afgeschaft vanaf 18 jaar; jongeren vanaf 15 krijgen 75% van het volwassen minimumloon.
• Flexibiliteit: Vast werk wordt de norm.
  
  

Lasten & koopkracht

• BTW: De BTW op basisproducten wordt verlaagd en op gezonde producten geschrapt.
• Belastingen voor bedrijfsleven: De winstbelasting gaat omhoog.
  
  

Regeldruk & marktwerking

• Regeldruk: Regels worden versimpeld voor het mkb.
• Gelijk speelveld: De ACM krijgt extra bevoegdheden om de inkoopmacht van supermarkten te begrenzen.
• Maximumprijzen: De SP pleit voor maximumprijzen voor basisproducten.
  
  

Preventie & gezondheid

• Productsamenstelling: Wettelijke maxima voor suiker, vet en zout in bewerkt voedsel.
• Marketing: Aanbiedingen en reclame voor ongezond voedsel, met name gericht op kinderen, verdwijnen.
  
  

Duurzaamheid

• CO2-heffing: Wordt behouden.
• Klimaatbeleid: Wordt gekoppeld aan bestaanszekerheid.
• Circulaire economie: Overbodige verpakkingen worden verboden en statiegeld wordt uitgebreid.
  
  

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: De SP wil korte, regionale ketens en een minder importafhankelijk voedselsysteem.
• Stikstof: Reductie is noodzakelijk; niet minder boeren, maar wel minder dieren.

Arbeidsmarkt

• Minimumloon: Verhoging naar €18 per uur. Het minimumjeugdloon wordt afgeschaft.
• Flexibiliteit op de arbeidsmarkt: Flexwerk wordt beperkt tot piekperiodes en echte zzp'ers.
  
  

Lasten & koopkracht

• BTW: De BTW op groente, fruit, granen, peulvruchten en noten wordt verlaagd naar 0%.
• Nieuwe fiscale maatregelen: Er komt een slachttaks op dierlijke producten en een suikertaks.
  
  

Regeldruk & marktwerking

• Regeldruk: Regels worden versimpeld, maar milieunormen niet.
• Gelijk speelveld: Producten van buiten de EU moeten aan dezelfde milieu- en dierenwelzijnseisen voldoen.
• Maximumprijzen: Verbod op stuntverkoop van vlees en zuivel. Producten mogen niet onder de kostprijs worden verkocht.
  
  

Preventie & gezondheid

• Leefstijlpreventie: Verkoop van gezond voedsel moet aantrekkelijker worden gemaakt.
• Marketing: Verbod op kindermarketing voor fastfood en snoep. Alleen nog reclame voor gezonde, biologische en diervriendelijke producten.
  
  

Duurzaamheid

• CO2-heffing: Wordt verhoogd.
• Klimaatbeleid: Nederland moet in 2030 klimaatneutraal zijn.
• Circulaire economie: Nederland is in 2030 minimaal 50% circulair. Plastic verpakkingen worden teruggedrongen.
  
  

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: Verplichte samenwerking tussen supermarkten en voedselbanken.
• Ketensamenwerking: Supermarkten moeten een eerlijke prijs betalen, ondersteund door een "eerlijke-prijs-bewijs".
• Stikstof: De veehouderij krimpt met 75%.

Arbeidsmarkt

• Flexibiliteit op de arbeidsmarkt: Het ontslagrecht wordt versoepeld en de regelgeving voor zzp'ers vereenvoudigd.
  
  

Lasten & koopkracht

• Belastingen voor het bedrijfsleven: De vennootschapsbelasting wordt vereenvoudigd (één tarief van 20%) en er komen geen nieuwe Europese belastingen.
  
  

Regeldruk & marktwerking

• Regeldruk: Er komt een Minister voor Overheidsefficiëntie en Autonomie om regeldruk terug te dringen.
• Gelijk speelveld: JA21 is tegen nationale koppen op EU-regels.
• Overheidsingrijpen: Marktwerking moet worden hersteld door minder overheidsinmenging.
  
  

Preventie & gezondheid

• Leefstijlpreventie: Meer aandacht voor preventie, maar tegen betutteling door de overheid.
  
  

Duurzaamheid

• Zero-emissiezones: Tegen een lappendeken aan milieuzones.
• CO2-heffing: Geen nationale CO2-heffingen bovenop EU-regels.
• Circulaire economie: Wordt alleen ondersteund als het rendeert.

Landbouw & ketens

• Voedselzekerheid: Een voorspelbaar en lange termijn gericht landbouwbeleid.
• Stikstof: JA21 wil af van de kritische depositiewaarde (KDW) en is tegen gedwongen uitkoop van boeren.